Onafhankelijke consultancy sinds 1992

                       Galerij 3, 1411 LH  Naarden

                         tel.: 035 6943060 / fax: 035 6951632

diensten

Drs Ruud H. Veenstra RA

publicaties

actualiteiten

archief

disclaimer

Chief Financial Officer, juli-augustus 2008

"CFO-column: 'Eerlijke' accountantscontrole", door Ruud Veenstra

De nieuwe regelgeving voor accountants (HRA 2007) kondigt een toelichting aan om de samenhang tussen de wetten, besluiten, verordeningen en nadere voorschriften goed uit te leggen. De 1.362+950 = 2.312  ‘rule based’ pagina’s schreeuwen inderdaad om uitleg. De Toelichting regelgeving blijkt geen ‘uitleg’, maar uitbreiding met nog eens 507 pagina’s specifieke situaties en herhalingen. Het fundament en de maatschappelijke relevantie ontbreken echter.

Ter onderscheiding van de Amerikaanse auditpraktijk afficheren accountants zich graag als ‘principle based’. De HRA is echter niet ‘principle based’ maar erger, ‘principle deficient’. Het beslissende principe ontbreekt. De Wet op de Registeraccountants 1962, waarmee accountantscontrole wettelijke status kreeg, is wél opgenomen in de HRA, maar ontdaan van de cruciale Memorie van Toelichting (M.v.T.), de rechtvaardiging van de wet. Daarin liggen de fundamentele motieven en de maatschappelijke betekenis van de wet vast. Dat de M.v.T. ontbreekt is geen toeval. Bij kennisneming valt namelijk direct op dat accountantscontrole van zijn kracht is beroofd. De ‘zekerheid’ die een accountantsverklaring biedt is nog maar een slap aftreksel van wat in 1962 werd bedoeld en praktijk was. Uitsluitend grijstinten zijn voorhanden en zelfs worden ‘surrogaataccountantsverklaringen’ verstrekt als accountantscontrole helemaal niet aan de orde is, zogeheten samenstellingsverklaringen. De hedendaagse wetgever geeft dekking aan deze praktijken onder de suggestie van accountantscontrole. 

Volgens de Memorie van Toelichting van 1962 is wettelijke verankering van accountantscontrole met name nodig voor de grote en uiteenlopende groepen belanghebbenden die tot ver buiten de landsgrenzen door middel van de kapitaal- en geldmarkt belanghebbend zijn, zoals aandeelhouders, obligatie- en pandbriefhouders, polishouders, pensioentrekkers, banken, spaarders, enzovoorts.

STRIJDIG

Omdat de leiding wel verantwoordingsplichtig is, maar deze belanghebbenden het controleobject níet zélf kunnen controleren, zijn zij volledig aangewezen op een deskundig en “eerlijk” oordeel van de controlerend accountant: “De accountantscontrole strekt zich mitsdien mede uit over de verantwoording van de leiding als zodanig”. De “eerlijkheid van het oordeel” moet zeer deugdelijk worden gewaarborgd (M.v.T. p. 12-15). Dit is onveranderd.

Globalisering werd nuchter gedaan en blijkt niets nieuws. De Nederlandse accountancy was vermaard en had wereldwijd een excellente reputatie. Accountantscontrole is nog steeds alleen doeltreffend als deze a) zich baseert op een onversneden deugdelijke grondslag, en b) zich ook zelfstandig en onafhankelijk een objectief oordeel vormt over de verantwoording van de leiding als zodanig. Daarentegen toont de onverbloemde verwijzing naar de verantwoordelijkheid van de leiding, zoals nu gebeurt, dat het accountantsoordeel bewust ‘afhankelijk’ is gemaakt van de leiding, nota bene afhankelijk van verreweg ‘de meest cruciale gecontroleerde’!

Dit is evident strijdig met ‘onafhankelijke accountantscontrole’. Deze afhankelijkheid moet effectief worden doorbroken door zelfstandige verificatie met gebruikmaking van informatietechnologie en wiskundige steekproefmethoden. Volkomen controle en wiskundige accountancy zijn daarom onontkoombaar (zie column Koopmanswiskunde in CFO van mei-juni 2008 ).